De winter tuin

De opruimwoede die wel wordt aangeduid als ‘het winterklaar maken’ van de tuin getuigt van een regelrecht gebrek aan onkunde en wetenschap voor uw tuin. Uw planten worden er niet beter van, de dieren hebben eronder te lijden, en zelf zit u de hele winter tegen een doods lapje grond aan te kijken. Tenzij u dat mooi vind moet u dat zeker niet laten, maar bedenk wel wat u voor schade daar mee aanricht aan de natuur.

Neem, dan de zogenaamde luiaards onder de tuinbezitters. Die zitten in het najaar bij de kachel, verrekijker en vogelgids onder handbereik, en genieten van de sprookjeswereld aan de andere zijde van het vensterglas. De appelbes pronkt met vlammend-rood blad, de hibiscus steekt met z’n enorme bloemen de ijle zilverkaars de loef af. In de nevel hangt een spinnenweb en de rijp geeft uitgebloeide hemelsleutels een kanten kleedje. Torretjes krioelen in de afgevallen boombladeren, de ‘papieren’ hortensiabollen ritselen zachtjes, een musje komt op vetbol-inspectie. Met een beetje geluk groeit hier en daar een paddenstoel.
Schudt u het hoofd om zoveel idylle, nu die voortkomt uit pure luiheid? Dan bent u wellicht te overtuigen met enige praktische argumenten.
Natuurlijk leven en denken.
In afgeknipte holle stelen van uitgebloeide planten krijgt ijs de kans flink wat schade aan te richten. Een border waarin het afgevallen blad mag blijven liggen heeft een natuurlijke deken; ze droogt minder uit en loopt nauwelijks vorstschade op. Bovendien wordt het blad omgezet in compost door talloze torretjes, zodat niet alleen de grond maar ook de vogels rijkelijk van voedsel worden voorzien.
De boodschap moge duidelijk zijn: wees lui voor al wat leeft. Kúnt u eenvoudigweg niet stilzitten? Maak dan het gereedschap grondig schoon. Zet de grasmaaier in het vet. Plant bollen. Ruim de schuur op. Hark blad van het gazon in de border. Borstel manden en potten. Verticuteer het gras. Vervang die wankele giftige geïmpregneerde schutting; door groenblijvende bloeiende heesters. Tap de buitenkraan af. Rijg ongebrande pinda’s aan een draad voor de mezen. Creëer een stilleven van vruchten, pompoenen, heksenbezems, kruiken, lantaarns en wat u maar mooi vindt. Kortom: maak van de tuin uw eigen droomtuin.
Kleur is niet alleen voorbehouden aan de zomer.
Herfst en winter kennen genoeg kleur, indien u hier de jaarkalender leest.
Planten die tot december bloeien zijn onder andere herfstanemoon, alsem, herfstaster, struikheide, zilverkaars, fuchsia, zonnebloem, zonneoog, struikmalva, hemelsleutel, eendagsbloem, begonia en dahlia, maar ook rozen kunnen met een beetje geluk ook nog bloeien.
Planten die tussen januari en maart bloeien zijn onder andere randjesbloem, mansoor, schoenlappersplant, Kaukasische vergeet-mij-nietjes, sneeuwheide, kerstroos, leverbloempje, pachysandra, longkruid, wildemanskruid, kleine maagdenpalm, viooltjes enz.
Heesters met een apart winters kleurtje.
De kornoelje (Cornus alba ‘Siberica’ heeft koraalrode twijgen waarmee prachtige kerstkransen te maken zijn, en de jonge twijgen van Cornus sanguinea ‘Midwinter Fire’ zijn in de winter geel); de sneeuwbes, met witte, roze of paarsroze bessen die – omdat de vogels ze niet eten – tot het einde van het jaar aan de struik blijven zitten; de toverhazelaar met gele of rode herfstbladeren en daarna, tussen januari en maart, geurende bloemen; allerlei Viburnum-soorten, die ofwel de hele winter bloei vertonen, ofwel bessen dragen.
Als uitbundige bloei en herfstkleur door de strengste winterkou verdreven zijn, wordt vorm belangrijk in de tuin. Een evenwichtige compositie heeft hoogte- en diepteverschillen en wisselt gedroogde bloeiwijzen af met groenblijvers.
Denk voor groenblijvende heesters aan de losse bolvorm van de rododendron, de tot zuil te snoeien taxus en lage haagjes uit buxus. Gedroogde bloeiwijzen van bladverliezers zijn er als bol (hortensia, monarda), plat scherm (hemelsleutel, koninginnekruid), kaars (schildpadbloem, brandkruid, fluweelboom) en pluim (siergrassen) en leveren elk een spectaculaire bijdrage aan het miniatuur-winterlandschap. Vorm laat zich ook zien in dode materialen als kruiken, manden, roestige tafeltjes en wat dies meer zij. En vergeet mooie vruchten als kastanjes en pompoenen niet, maar ook de lampionplant heeft een enorme sierwaarde door de decoratieve, oranje vruchten.
Bladeren verwijderen, begin maart.
In de herfst strooi ik in de planten tuin, (waar geen gras is) vol met bladeren om dat het zo veel voordelen heeft.
Bij mij ligt de tuin na de winter dan ook nog vol met half verteerd blad. De meeste mensen vinden dit slordig en vreemd en halen het blad dan ook zo snel mogelijk weg. Maar al dit aangebrachte blad heeft ook zijn grote voordelen. Als je het blad rustig laat verteren in je tuin is dit een uitstekende basis voor voedingsstoffen. Dit scheelt extra meststoffen strooien en milieu vervuiling plus geld. Maar er is nog een heel ander belangrijk punt om bladeren te laten liggen. In de aangebrachte bladeren overwinteren een heleboel insecten, en tegelijk kunnen ook zoogdieren in je bladeren overwinteren. Wat dacht u van lieveheersbeestjes, vlinders en egels. Wilt u de bladeren echt kwijt, wacht dan tot begin maart zodat de temperatuur al wat hoger is en de planten al flink in hun blad komen. Dan hebben ook de dieren volop de tijd gekregen om rustig wakker te worden en kunnen ze hun schuilplaats van de winter verlaten. En aan hun nuttig tuin werk gaan beginnen wat wij dan zelf niet met chemische middelen hoeven te bestrijden wat alleen maar zwaar milieu vervuilend is en zeer giftig.
Dieren zorgen voor beweging in de tuin.

Een egeltje (alleen één keer wat kattenmelk geven, als hij sterk vermagerd is!) verder alleen kattenvoer klaarzetten, blik of brokjes. Zal zich niet snel laten zien, maar vogels des te meer. Ecologisch hoveniers adviseren dan ook om in elke tuin een vogelbosje aan te leggen: een hoekje met wat struiken waar vogels en kleine roofdieren in kunnen schuilen, nestelen, en liefst ook eten. Een groenblijvende struik biedt beschutting tegen de natuur elementen, een doornige struik bescherming tegen de buur kat, een bes dragende struik voedsel voor de vogels. Zoals lijsterbes, vogelkers, meidoorn, taxus en laurier.

Informatie over bijvoeren van vogels is te vinden op www.vogelbescherming.nl
De ecologische hovenier kent twee bestrijdingsmiddelen: in de zomer de schoffel, in het najaar en de winter de vogels.
Voor nog meer informatie klik op de onderstaande links,
Afgevallen blad is waardevol.
Waarom de bladeren vallen?.

Bij deze wens ik u veel winter tuinplezier toe.